با شروع فصل پاییز در حالی که درجه حرارت با سرعت سیر نزولی را طی می‌کند در عرصه بین‌المللی هم جریانی معکوس در حال پیشروی است. در این روزها به شیوه‌ای کم‌سابقه اوضاع سیاسی و نظامی جهان و منطقه هرروز داغ‌تر می‌شود. در حالی که هنوز دغدغه فرصت‌طلبی روسیه در اوکراین پایان نیافته است پیشروی‌های داعش در خاورمیانه همان ترس و نگرانی را در اذهان ایجاد کرده است که ویروس ایبولا در سواحل غربی آفریقا. آنچه روزانه همه را نگران کرده پیشروی‌های طاعون سیاسی داعش در خاورمیانه و طاعون مرگ در آفریقاست که تاکنون بیش از چهارهزارنفر را قربانی کرده است و هنوز معلوم نیست چند هزار نفر دیگر گرفتار و دربند این مرض هولناک جان خود را از دست خواهند داد. داعش و ایبولا از شباهت‌های بسیاری برخوردارند. هر دو مهلک‌اند، هردو شدیداً در حال گسترش‌اند و هردو نتیجه فضاهای آلوده، عقب‌مانده و فاسدند. کسی نمی‌داند با ایبولا چگونه باید مبارزه کرد و هرچه بیشتر سعی می‌کنند، در این جنگ فرسایشی و با این ویروس تازه‌نفس پیروزی مشکل‌تر به نظر می‌رسد.
ایبولا هم مثل داعش معلوم نیست از کجا آمده است و از چه عواملی تغذیه می‌شود. ایبولا همه‌جا هست. در هرکجا که مسؤولین فکر می‌کنند با نبرد تنگاتنگ موفقیتی نصیبشان شده است این ویروس خطرناک از نقطه دیگری، شهر دیگری و کشور دیگری سربلند می‌کند و جهان را به چالش می‌کشد. سرنوشت این دو ویروس خطرناک، یکی در آفریقا و یکی در خاورمیانه، در هم آمیخته است. حتی پاره‌ای از مسئولان امنیتی از این نگران هستند که داعشی‌ها تعمداً چند تن از افراد آلوده را به کشورهای غربی بفرستند تا بدین‌وسیله بتوانند از این جوامع قربانی بگیرند. به‌احتمال زیاد موفقیت علیه ایبولا زودتر از هرگونه موفقیتی در جنگ علیه داعش نمایانگر خواهد شد. ویروس ایبولا همه را ترسانده است و به‌راحتی می‌تواند به هر قاره و کشوری رسوخ کند و در این مورد حتی شورای امنیت سازمان ملل هم در جنگ با این ویروس وارد عمل شده است.
باآنکه هنوز کسی علت پیدایش و گسترش ویروس ایبولا را نمی‌داند اما لااقل صدها آزمایشگاه و متخصص شبانه‌روز در حال تجسس در مورد این بلای طبیعی هستند و دیری نخواهد پایید که واکسن و دیگر وسایل پیشگیری و مداوای آن را خواهند یافت.
متأسفانه در مورد داعش نمی‌توان این اندازه خوش‌بین بود. آن‌قدر ظهور ناگهانی این آفت سیاسی و نظامی در خاورمیانه حیرت‌انگیز بوده است که هنوز اکثریت مردم از ابتدایی‌ترین اطلاعات در مورد آن بی‌نصیب مانده‌اند. از سویی در جمهوری اسلامی مسؤولین اصرار می‌ورزند که داعش زاییده آمریکا است و حیرت‌انگیز است که پاره‌ای از دیگر ایرانی‌ها که ارتباطی هم با نظام اسلامی ندارند چنین داستانی را تکرار می‌کنند و کسی نیست بپرسد چگونه است که آمریکا هم طرفدار داعش باشد؛ آن را به وجود آورده باشد و از طرفی بیش از چهارصد حمله هوایی علیه آن انجام دهد. چه سود و ثمره‌ای آمریکا از این عمل خواهد برد که از سویی به داعش کمک کند و از سویی باتحمل این هزینه با آن مبارزه کند؟ متأسفانه وقتی‌که افراد به‌جای تفکر سالم اجازه می‌دهند توهم بر آن‌ها مستولی شود منطق بی‌اثر می‌شود. تئوری دیگری آن است که داعش توسط اسرائیل ایجادشده است در حالی که همه می‌دانند که اسرائیل یکی از کشورهایی است که در صورت تداوم حیات و موفقیت داعش بیش از دیگران در منطقه در مخاطره خواهد بود. آنچه بیش از همه می‌تواند به‌عنوان یک توجیه در مورد پیدایش و تداوم داعش مقرون به صحت باشد همان داستان جنگ مذهبی بین شیعه و سُنی است. فراموش نکنیم داعش از کی و از کجا ظاهر شد. پیش از اینکه این گروه خود را دولت اسلامی عراق و شام بخواند به‌عنوان یکی از دستجات مخالف بشار اسد در جنگ سوریه در برابر حزب‌الله شیعه و هواداران شیعه (علوی) بشار اسد وارد میدان شد. از همان روزها خشونت و قساوت این گروه نه‌تنها به زیان بشار اسد تمام نشد بلکه برعکس توحش و قساوت این قماش از مخالفین باعث شد وی موقتاً در مقام خود باقی بماند. زمانی که هنوز امکان حمله هوایی آمریکا به علت استفاده از سلاح شیمیایی توسط اسد وجود داشت در یک کنفرانس خبری ولادیمیر پوتین فیلم یکی از سربازان داعش را در حال خوردن قلب یک سرباز ارتش سوریه نشان داد و از خبرنگاران پرسید آیا دنیا می‌خواهد این افراد جانشین بشار اسد شوند؟ همه این حوادث کمتر از یک سال سابقه دارد و در این مدت کوتاه نه‌تنها این گروه تروریستی چندین بار تغییر نام داد و امروز خود را حکومت اسلامی (IS) می‌نامد بلکه پس از پیروزی در موصل و دیگر پیشروی‌های موضعی کم‌وبیش به یک خطر بین‌المللی تبدیل‌شده است و امروز بیش از ده کشور غربی و پاره‌ای از کشورهای عرب منطقه در یک ائتلاف بزرگ برای رویارویی با آن وارد عمل شده‌اند.
در حالی که برای مبارزه با ایبولا سرانجام یک استراتژی معین، روشن و کارا در دست است هنوز کسی برای رویارویی با ویروس داعش نقشه و برنامه حساب‌شده‌ای عرضه نکرده است. خانم سوزان رایس مشاور امنیتی آقای اوباما در مصاحبه‌ای دیروز در تلویزیون ان بی سی آمریکا اعلام داشت که مبارزه با داعش برنامه‌ای است که چندین سال طول خواهد کشید اما توضیح نداد که در این چند سال چند هزار انسان قربانی خواهند شد، چندین هزار زن به اسارت خواهند رفت و باکمال بی‌شرمی به فروش گذاشته خواهند شد. تصور بفرمایید اگر کسی می‌گفت مبارزه با ایبولا یک استراتژی سه ساله است و در عرض این سه سال هرروز ده‌ها نفر کشته خواهند شد عکس‌العمل دنیا چه بود؛ اما در مورد این بدتر از طاعون که به جان مردم بی‌گناه و بی‌پناه خاورمیانه افتاده است باکمال خونسردی صحبت از یک نبرد طولانی و البته کم‌خطر و کم‌خرج مطرح می‌کنند. همه امیدشان را به ارتش عراق بسته‌اند. ارتشی که عملاً وجود خارجی ندارد. ارتشی که در زمان مالکی به یک دسته افراد مسلح مدافعِ منافع سیاستمداران شیعی عراق تبدیل‌شده بود. همه تعجب کردند چرا ارتش عراق در موصل تسلیم شد و در حال فرار هرچه داشت و نداشت را تقدیم داعشی‌های خون‌خوار نمود؛ اما فراموش می‌کنند این ارتش در زمان صدام و در دو جنگ با آمریکایی‌ها نیز در همان حمله اول تسلیم شد و به‌پای سربازان آمریکایی افتاد، هنوز این فیلم‌ها در آرشیوها موجود است و بسیاری آن‌ها را دیده‌اند.
یگانه گروهی که تا امروز در برابر داعشی‌ها شجاعانه ایستاده پیش‌مرگ‌های کردستان هستند که قهرمانانه از سرزمین خود دفاع کرده‌اند و داعشی‌ها را عقب رانده‌اند. چندان زمانی از حوادث یوگوسلاوی سابق و کشتار بی‌رحمانه ساکنان سارایوو نگذشته است، کشتاری که کشورهای غربی نادیده گرفتند و زمانی وارد عمل شدند که بسیار دیر بود و یا چند سال پیش‌تر از آن در آفریقا زمانی که قتل‌عام بزرگ روآندا روی داد نه آمریکا و نه اروپا هیچ‌کدام یک‌قدم پیش ننهادند تا زمانی که کار از کار گذشته بود. این بار نیز جهان در آستانه وقوع یک کشتار بزرگ دیگر قرارگرفته است و اگر همت و اراده لازم از سوی جامعه جهانی به‌موقع ظاهر نشود ننگی دیگر بر ننگ‌های به‌اصطلاح دنیای متمدن افزوده خواهد شد.
پاریس: دوشنبه ۱۳ اکتبر ۲۰۱۴
