حجاب اجباری در ایران بلافاصله با پیروزی انقلاب اسلامی به اجرا درنیامد بلکه نزدیک به چهار سال طول کشید تا حکومت آن را نخست در نهادهای دولتی و سپس خصوصی و آنگاه در کوچه و خیابان و اماکن عمومی اجرا کند. اکنون روندی معکوس توسط جامعه و در رأس آن، زنان، از کوچه و خیابان و اماکن عمومی بهسوی بخش خصوصی در جریان است. اینکه آیا جمهوری اسلامی، پوشش اختیاری را در نهادهای دولتی نیز تحمل خواهد کرد، به نظر میرسد بستگی به جمله معروف روحالله خمینی دارد: حفظ نظام اوجب واجبات است! یعنی «واجبترین» است و امری واجبتر از آن وجود ندارد و برای آن میتوان اصول دین را نیز زیر پا گذاشت چه برسد به حجاب!
ضمن آنکه جمهوری اسلامی نهتنها از بیحجابان در تبلیغات خود بهره میبرد بلکه برخی طرفداران حزبالله لبنان و دولت اسلامگرای ترکیه را نیز میبیند و برای حکومت، آنچه «در سر» این طرفداران هست مهمتر از آنچیزیست که «بر سر»شان نیست!
جمهوری اسلامی همواره از همکاری اصلاحطلبان تحولطلب و اصولگرایان بهعنوان دو بال نظام برای حفظ خود بهره برده است. اکنون نیز آنها میتوانند آنچه را نه به اختیار بلکه بهاجبار از سوی جامعه به آنها تحمیل میشود، نهتنها نادیده بگیرند بلکه چهبسا بر موج آن سوار شوند.
اما دو نکته را نمیبایست از نظر دور داشت:
از یکسو جمهوری اسلامی ناخواسته موضوع پوشش زنان را به یک امر حیثیتی و سیاسی و چندلایه تبدیل کرده و تا حدی «حفظ» خود را به آن گرهزده است!
از سوی دیگر موضوع «تغییر» در ایران به سرنوشت خانوادههای مافیایی معمم و مکلایی گرهخورده که بیش از چهار دهه منابع قدرت سیاسی و اقتصادی را در انحصار داشتهاند. پس موضوع «حفظ نظام» بهعنوان اوجب واجبات، در عمل چیزی جز حفظ این منابع برای این خانوادههای مافیایی اعم از اصولگرا و اصلاحطلبِ تحولخواه نیست! اساساً «نظام» چیزی جز اینها نیست! نهادهای مملکت اعم از کشوری و لشکری همگی ساختار و ابزاری برای حفظ آنها هستند وگرنه اندکی از این منابع میبایست صرف مردم و کشور میشد و نه اینکه مشکلات اقتصادی و اجتماعی چنان رویهم تلنبار شوند که تغییرات بنیادین سیاسی ناگزیر شود!
حال باید دید برای رهایی از بنبستی که نظامِ خانوادههای مافیایی و جناحی در آن گرفتار آمده و حفظ خود را «اوجب واجبات» میدانند تا کجا میتوانند موضوع پوشش اختیاری را که فقط محدود به نداشتن روسری اجباری نیست، بهعنوان یکی از حقوقی که جامعه سالهاست با تکیهبر تجربه و بیداری خود به دنبال آن است، هم به سود خود و هم به سود جامعه حل کنند، بدون آنکه پایههای نظام بلرزد! آنهم درحالیکه بین این دو سود هرگز، هرگز، همسویی وجود نداشته است!
*درباره «حفظ نظام [از] اوجب واجبات است»: وبسایت محسن کدیور (اصلاحطلب)، وبسایت روزنامه اصلاحطلب «اعتماد»، وبسایت روحالله خمینی، وبسایت «آپارات» سخنان علی خامنهای