«بنیاد برتلسمن» در آلمان با مشارکت پژوهشگران رشته‌های مختلف از جمله وضعیت کشورهای در حال توسعه و غیردموکراتیک را بررسی می‌کند.
نتیجه‌ی مستندات و داده‌های گزارش مشروح این بنیاد در ارتباط با جمهوری اسلامی و ایران که چندی پیش منتشر شد، از یکسو تکان‌دهنده و از سوی دیگر امیدوارکننده است. تکان‌دهنده به این دلیل که شاخص‌‌های سیاسی و اقتصادی و کشورداریِ جمهوری اسلامی در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارد؛ و امیدوارکننده است زیرا بر اساس همین داده‌ها، پژوهشگران در یک «چشم‌انداز استراتژیک» می‌نویسند: «مسیر آینده ایران در درجه اول به دو عامل بستگی دارد که پرسش‌هایی نیز در ارتباط با آن‌ها مطرح می‌شود. یکی روند انقلابی جاری که از سپتامبر ۲۰۲۲ آغازشده و دیگری موضوع جانشینی علی خامنه‌ای که در حال حاضر هیچ فرد مشخصی قابل تأکید نیست.»
این گزارش علاوه بر وضعیت وخیم داخلی به موقعیت ناخوشایند رژیم در منطقه و سیاست بین‌المللی از جمله برنامه اتمی و برخورد اسرائیل و قراردادهای جمهوری اسلامی با چین و روسیه نیز می‌پردازد و رژیم را یک حکومت ناکارآمد و شکست‌خورده ارزیابی می‌کند که «در داخل کشور به‌طور فزاینده‌ای بر سرکوب وحشیانه تکیه دارد در حالی که تداوم فرآیند انقلابی و گسترش آن در آینده قابل پیش‌بینی است. این روند ناشی از نارضایتی‌های عمیق اقتصادی و سیاسی و همچنین ناتوانی حکومت در پاسخ به مسائل و نیازهای اساسی جامعه است… چشم‌انداز اصلاحات سیاسی و اقتصادی در ایران توسط جمهوری اسلامی تیره‌وتار است و بعید به نظر می‌رسد چنین تغییراتی بدون توجه به اینکه چه کسی رهبر بعدی رژیم می‌شود، بدون فشارهای داخلی و خارجی تحقق یابد.»
این درواقع همان نتیجه‌ای است که جامعه ایران به عنوان حامل این مستندات و داده‌ها در عمل به آن رسیده و اعتراضات جنبش ملی ۴۰۱ نیز در همین بستر جاری‌شده است.
قابل‌توجه اینکه گزارش «بنیاد برتلسمن» بر مردم و جامعه ایران متمرکز است و «اپوزیسیون» را موردتوجه قرار نداده اما توصیه می‌شود که اپوزیسیون این گزارش را که یکی از منابع دولت‌های غربی و احزاب به‌ویژه در آلمان است، موردتوجه قرار دهند. پژوهشگران این بنیاد پس از بررسی اعتراضات ۱۴۰۱ و ویژگی‌های جمعیتی و فرهنگی ایران می‌نویسند: «اکثریت ایرانی‌ها حس ملی‌گرایی قوی دارند و نسبت به آن بسیار حساس هستند. آن‌ها نسبت به احزاب و گروه‌های تجزیه‌طلب محتاط و با تجزیه‌طلبان مخالف‌اند اما بر سر تأمین خواست و حقوق اقلیت‌های قومی (نه لزوماً فدرالیسم) از جمله صحبت و آموزشِ زبان‌های محلی و انجام آداب‌ورسوم اقوام مختلف توافق دارند. اکثریت ایرانیان از تمامیت ارضی کشور حمایت می‌کنند. در ماه مارس و آوریل ۲۰۲۰ بر اساس نظرسنجی ارزش‌های جهانی (WVS) از ۱۴۹۹ ایرانی هشتادوسه و پنج‌دهم (۸۳/۵) درصد به ایرانی بودن خود «بسیار مفتخر» و ده و هفت‌دهم (۱۰/۷) درصد کاملاً مفتخر بودند. در همین حال هشتادویک و هفت‌دهم (۸۱/۷) درصد احساس «خیلی نزدیک» و سیزده و هشت‌دهم (۱۳/۸) درصد احساس «نزدیک» به کشور خود داشتند و این‌همه را نباید با حمایت از رژیم مذهبی در ایران اشتباه گرفت.»
