درست است که انسان، به تعریف و تعبیر و تفسیر خود و جوامع خویش به دلیل برخورداری از امتیاز اندیشه و زبان و خرد میپردازد، اما انسان و جوامع نیز جزئی از طبیعت هستند و باوجود تأثیرات ناشی از باخردی و بیخردی، هیچکس را از این حقیقت که هر پدیدهای به دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف بر یکدیگر، زمان خود را دارد، گریزی نیست! حقیقتی که همانطور که انسان را پدید آورد، ممکن است روزی با دستبهدست دادن عوامل مختلف، آن را ناپدید نیز کند!
اینهمه اما تأملاتی ناشی از اندیشه و زبان و خرد است و به دور از زندگی و مشکلات روزانه.
جامعه ایران ۴۳ است با یک بیماری فرساینده و مرگبار، یک نکبت ویرانگر روبروست. هراندازه هم کسانی پیش از وقوع این فاجعه و نیز پسازآن درباره ضرورت نجات کشور گفته باشند، اما تا زمانی که تأثیرگذاری متقابل مجموعهای از علل بر هم تکمیلنشده باشد، زمانش نمیرسد.
پس از همه فراز و نشیبهایی که جامعه را با انحطاط و اضمحلال همهجانبه روبرو کرده، نشانههای فرارسیدن زمان تغییر بیشازپیش آشکار میشود. طبیعی است با تجارب تلخی که از سر گذرانده شده، نگرانی خردمندانه نیز داشت. یک دلیل مهم این است که جمهوری اسلامی فقط از بنیهی مملکت سوءاستفاده کرده و کنده و برده و تخریب کرده، بدون آنکه چیزی جایگزین کرده باشد. بااینکه سخنان ۱۳ خرداد شاهزاده رضا پهلوی به دلیل همخوانی با «روح زمان» بازتاب گسترده داشته اما تا زمانی که رژیم اسلامی حتا در ضعیفترین وضعیت خود همچنان وجود دارد، تمام تلاشها را میبایست بر اتحاد برای ایران و رسیدن به زمانِ تغییر تاریخی جهت نجات کشور متمرکز کرد.
اگر اصل بر «اختیار» و «انتخاب» و دمکراسی و حقوق بشر است، نگرانیهای بهحق را میبایست بررسی و در قانون اساسی آینده مهار کرد ازجمله با اصل خلع قدرت زمامداران نالایق و مستبد که توماس هابس چهارصد سال پیش در کتاب معروف «لویاتان» مطرح کرد و به همین دلیل نیز از انگلیس گریخت و پسازآن جان لاک آن را در «دو مقاله درباره دولت» به «حق مقاومت مردم» در برابر چنان حاکمانی ارتقاء داد. «خلع قدرت حاکمان نالایق» توسط نمایندگان منتخب مردم و در پیوند با آن، «حق مقاومت مردم» میبایست در قانون اساسی نظام آینده، اعم از جمهوری و پادشاهی، تضمین شود. اینیک دستاورد حقوقیست که هم سقوط ویرانگر ۵۷ و هم تجربه مرگبار جمهوری اسلامی ضرورت آن را اثبات کرده است؛ اما اکنون: اتحاد امروز ما، ضامن آزادی فردای ماست!* پس دلسرد نکنید و دلسرد نشوید!**
*از سخنان شاهزاده رضا پهلوی در کنفرانس جمعه ۱۳ خرداد ۱۴۰۱
**از پیام علی موسینژاد فرکوش زندانی سیاسی و یکی از امضاکنندگان بیانیه ۴۰۱ خطاب به مخالفان دمکراسی خواه جمهوری اسلامی