بازنشر؛ از ۹ تیر ۱۳۹۷ کیهان لندن
- آنچه امروز در بازار نیست، دخلی است که جوابگوی خرج باشد.
- رژیم پهلوی چهل سال است که نیست اما در تهران ارزش پول آن دوران حتا بیشتر شده است.
- فروش اشیای زینتی و عتیقه و زیورآلات قدیمی با تصاویر و نمادهای پادشاهی رونق دارد.
در تمام ۴۰ سال گذشته هیچ‌گاه به‌اندازه امروز پول ملی ایران سقوط نکرده بود. سالها بود ریال در مقایسه با اغلب ارزهای خارجی ارزش پایینتری داشت اما اوضاع چنان بحرانی شده که در روزهای اخیر پول ایران رکورد یکی از بیارزشترین ارزهای جهان را به نام خود ثبت کرد. امروز ارزش پول یمن و سوریه و عراق جنگزده که بخشی از خرجشان با ثروت و سفره مردم ایران تأمین میشود از پول ملی کشور بیشتر شده است.
نه‌تنها در بلبشوی پیروزی انقلاب که حتا در دوران فلاکت‌بار جنگ هشت‌ساله با عراق که اقتصاد ایران کوپنی اداره و بسیاری از مایحتاج روزانه از سوخت گرفته تا مواد خوراکی و مصرفی با «دفترچه بسیج» توزیع می‌شد بازهم پول ملی چنین به قهقرا نرفته بود.
در شرایطی که فهرست بلندی از مشکلات ریزودرشت اقتصادی با منشأ سیاسی و عقیدتی، ملت و مملکت را به خاک سیاه نشانده، دلار از مرز ۹ هزار تومان عبور کرده، اقتصاد در آستانه سقوط قرار داشته و همه این‌ها به اعتصابات و اعتراضات گسترده دامن زده است، «دلار هفت تومانی زمان شاه» نه‌تنها یک نوستالژی بلکه به شاخصی عینی تبدیل‌شده تا عموم مردم ارزش پول ملی را به‌عنوان یکی از عوامل ثبات اقتصادی با پیش از انقلاب مقایسه کنند و از خود بپرسند چرا چنین شده است؟!
به نقل از منابع خبری رسمی داخل ایران در زمان تبعید رضاشاه و ورود متفقین به ایران (حدود ۱۳۲۰ خورشیدی) هر دلار آمریکا تقریباً یک و نیم تومان ایران بود؛ یعنی با ۱۵ ریال می‌شد یک دلار خریداری کرد. در سال ۱۳۳۲ یک دلار آمریکا معادل ۹۰ ریال ایران (۹ تومان) و در واپسین ماه‌های سال ۱۳۵۷ پیش از پیروزی انقلاب اسلامی یک دلار آمریکا تقریباً ۷۰ ریال (۷ تومان) بود.
حالا، چهل سال بعد، دو سه ماه پیش قیمت هر دلار به ۷۰۰۰ تومان رسید و سوژه‌ی مردم شد: آن‌ها به کنایه میگفتند نمردیم و دیدیم در جمهوری اسلامی هم دلار هفت تومان شد! ولی این‌طور هم نماند بلکه درزمانی کوتاه ارزش ریال ازآنچه بود بدتر شد و حالا چهار پنج روز است بازاریهای به‌ویژه در تهران کسب‌وکارشان را تعطیل کرده و در اعتراض به نوسانات نرخ ارز و گرانی و کسادی بازار دست به تظاهرات می‌زنند.
شاید باور آن حتا برای خوشبینترین مخالفان جمهوری اسلامی ممکن نبود که روزی فرابرسد که هزاران نفر از مردم روبروی مجلس شورای اسلامی تظاهرات کنند و شعار بدهند «دلار ۱۰ هزاری نمیخوایم نمیخوایم»، «جایی که شاه نداره حساب‌کتاب نداره»، «رضاشاه روحت شاد»!
یک نفر کار میکرد یک خانواده سیر می‌شد
تصویر ایران پیش از انقلاب برای هر گروه از مردم یادآور خاطرات مختلف است. به همین دلیل سردادن این شعارها از سوی بازاریها که اعتراضات آن‌ها بیش از آنکه سیاسی باشد اقتصادی است مفهومی ویژه می‌یابد که تولید و کسب‌وکار و قدرت خرید مصرف‌کنندگان ارتباط دارد. آنچه امروز در بازار نیست و در گذشته بود، دخلی است که جوابگوی خرج باشد. آنچه در ذهن مردم از بازاری تا مصرف‌کننده از «دوران شاه» مانده، یک فرمول ساده اما بسیار روشن است: «یک نفر کار میکرد یک خانواده سیر می‌شد». این واقعیت از چند سال پیش تغییر کرده است: یک خانواده کار میکند و هیچ‌کدام سیر نمی‌شوند! حالا حتا وضع از این هم بدتر شده: اصلاً کاری در کار نیست و همه‌ی بازارها، از بازار تولید و فروش تا بازار مصرف و خرید کساد است.
رگ و ریشهی آن ثباتی را که سبب میشود بازاریها نیز بگویند «خدا پدر شاه را بیامرزد» بیخ گوش آنهاست در قلب تهران: از خیابان «جمهوری» (خیابان شاه) و چهارراه استانبول تا منوچهری. جایی که ارزش ریال با دلار برابری میکند، اما نه ریال جمهوری اسلامی بلکه «ریال پهلوی‌ها».
رژیم پهلوی چهل سال است که نیست اما نه‌تنها حضور دارد بلکه ارزش پول آن حتا در مقایسه با آن روزهایی که سرکار بود هم بیشتر شده است: در چهارراه استانبول تهران ۵۰ ریالی پهلوی (۵ تومان) یک دلار است و به قیمت ۱۰ هزار تومان (۱۰۰ هزار ریال جمهوری اسلامی) به فروش میرسد.
اگر سرنوشتی مشابه اصحاب کهف می‌داشتیم و چهل سال پیش درحالی‌که یک اسکناس ۱۰۰ ریالی با امضای بانک مرکزی دوران پهلوی در مشت‌‌مان بود و خواب‌مان میبرد و امروز بیدار میشدیم ارزشی برابر با ۱۵ هزار تومان می‌داشت! یعنی بیش از فقط یک و نیم دلار! ماجرا وقتی جالبتر میشود که دو اسکناس ۵ ریالی دوران رضاشاه به قیمت ۵۰۰ هزار تومان به فروش میرسد و اگر کسی آن را برای فروش داشته باشد ۴۵۰ هزار تومان از وی میخرند. حضور پهلوی‌ها تنها به‌عنوان دشمنی که جمهوری اسلامی برای خودش آفریده، نیست! بلکه اگر میخواهیم ببینیم چرا پهلوی هنوز در ایران زنده است، می‌بایست به محله‌های قلب پایتخت سر زد؛ جایی که انگار زمان در رابطه باارزش‌ها ایستاده و تاریخچه‌ی نحیف جمهوری اسلامی آن را تخریب نکرده است.
به گزارش کیهان لندن، در ماه‌های گذشته به‌ویژه بعد از پایان تعطیلات نوروز ۹۷ باوجوداینکه به‌طورکلی بازار فروش اغلب اجناس و کالاها کساد است، اما فروش اشیای زینتی و عتیقه و زیورآلات قدیمی که روی آن‌ها تصاویر و نمادهای پادشاهی نقش بسته رونق گرفته است. این را عتیقهفروشها و طلافروشیهای فردوسی و منوچهری میگویند. یکی از همین عتیقهفروشها که با پسرانش مغازه را میگرداند به کیهان لندن میگوید «مشتری عتیقههای زمان شاه همیشه هست؛ قبلاً هم بوده اما این زمستان که شلوغ‌پلوغ شد و شعار دادند رضاشاه روحت شاد به بچهها گفتم بازار این‌جور چیزها داغ میشود ولی هم‌زمان گیر دادن‌های اماکن و نیروی انتظامی هم شروع میشود. همین‌طور هم شد! برای همین نه‌فقط ما بلکه بقیه کاسب‌‌ها هم هرچه جنس داشتند که روی آن‌ها عکس پهلوی و تاج و این‌جور چیزها بود از ویترین جمع کردند. یک مدت که هرکسی میخواست میگفتیم نداریم چون واقعاً آدم میترسید. فقط به آشنا و دوست میفروختیم؛ اوضاع الآن بهتر شده و اگر کسی بیاید با سلام‌وصلوات به قیافهاش نگاه میکنیم که مأمور نباشد و بعد میآوریم که ببیند و اگر خواست بخرد.»
نه دست‌فروش‌ها و نه فروشندههای عتیقه که مغازه دارند روی خوشی به‌عکس و فیلم گرفتن از اجناس خود نشان نمیدهند اما درازای یک خرید محدود ارفاق کردند تا عکس‌هایی از اجناس آن‌ها تهیه کنیم. البته شبیه همین اجناس را در فروشگاه آنلاین «ایسام» نیز میشود پیدا کرد. خریدوفروش اسکناسها، سکهها و انواع نشان‌هایی با نماد پهلوی که از تعداد زیاد تبلیغات آن پیداست بازارش حسابی داغ شده است. بعضی از این کالاهای آنلاین خیلی گران‌تر و بعضی هم ارزان‌تر از بازار منوچهری هستند. مثلاً اسکناس نو ۵۰ ریالی پهلوی را ۷۵ تا ۹۵ هزار تومان میفروشند یا دوریالی رضاشاه چاپ سال ۱۳۱۳ باقیمت ۳۷ هزار تومان یعنی ۳۷۰ هزار ریال به فروش میرسد.
استقبال مردم از زیورآلات و طلا و جواهراتی با تراشهی شیروخورشید یا تاج شاهنشاهی و تصویر شاهان فقید پهلوی بسیار زیاد است و هم قدیمی و هم انواع نو آن‌ها با سفارش قبلی خریدوفروش میشود. این را نه‌تنها کسبه منوچهری و چهارراه استانبول بلکه طلافروش‌های راسته میدان «امام حسین» (میدان فوزیه) هم میگویند. فروش آنلاین زیورآلات و اشیای زینتی که در تلگرام و اینستاگرام فعال هستند نیز رونق گرفته و اغلب آگهیهای آن‌ها با چنین نمادها و نشان‌هایی تزیین‌شده‌اند.
ما با یکی از این فروشندگان آنلاین تماس گرفتیم تا قیمت کالای حراجی با نشانه‌های پادشاهی را بپرسیم: انگشتر با نگین لاجورد ۸۸۰ هزار تومان، انگشتر یاقوت یک و نیم میلیون تومان و گردنی یاقوت یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و اتفاقاً تأکید کرد اگر میخواهید شماره‌حساب بدهم چون معطل کنید نمیماند.
*این گزارش نخستین بار ۹ تیر ۱۳۹۷ در وب‌سایت و کیهان لندن هفتگی شماره ۱۶۷ منتشر شد.