توتالیتاریسم یا تمامیتخواهی اصطلاحی سیاسی است بَرای توصیف شیوهای از حکومت که در آن نظام یا ادعا میکند که بر تمامِ آنچه در کشور و حتی زندگی خصوصی مردمان میگذرد کُنترل دارد و یا در واقع نیز چنین قدرتی دارد! افلاطون در کتابِ “جمهوری” حکومت تمامیتخواه را یکی از بهترین انواع حکومت بر میشمارد.
رهبر یک حکومت تمامیتخواه از تمام قدرتش استفاده میکند تا تمامی مردم تحت سلطهاش را برای آرمانها و اهداف نظامش بسیج کرده و به همین دلیل است که هیچگونه مخالفت و یا فعالیتِ خارج از حوزه ایدهآلهایش را بر نتابیده و با هرگونه جریانِ روشنفکری، احزاب سیاسی، نهادهای مذهبی دگراندیش و…سَر جنگ و ستیز دارد.
از آنچه گفته شد میتوان نتیجه گرفت که تمامیتخواهی یعنی خواهانِ تحت کُنترل داشتنِ همه کَس و هَمه چیز در یک جامعه، یَعنی نظارت دقیق بَر هَر آنچه که در جامعه و حتی زندگی خصوصی شهروندان رُخ میدهد و وضع قوانینی سَخت و نَفسگیر برای کُنترل بهتر مردم و رفتارهایشان چه در سطح جامعه و چه در چهارچوب خانههایشان.
نظامهای توتالیتر از راهِ استفاده گسترده از تبلیغات برای پخش هر چه بیشتر یک ایدئولوژی، مقدس جلوه دادن رهبر جامعه، در اختیار گرفتن تمامی رسانههای جمعی و استفاده از آنان در راستایِ گسترش افکار، آرمانها و اهداف خود، ایجاد فضایی پلیسی – امنیتی و ریشهکن کردن هرگونه نقد حکومت و اعراض به شیوه آن و مهمتر از همه تُخم تَرس و وَحشت در دل مردمان کاشتن، قدرت سیاسی خود را حفظ میکنند.
شش ویژگی یک حکومت تمامیتخواه
۱- دارایِ یک ایدئولوژی کلی هستند؛ مثلن نظام توتالیتر اسلامی ایران بر ایدئولوژی آمادهسازی جهان بَرای ظهور مَهدی استوار است و یا حکومت توتالیتر هیتلر، ایدئولوژی نژاد برتر را در بوق و کرنا کرده بود.
۲- دارایِ یک سیستم تک حزبی که توسط رهبر آن حکومت اداره میشود، هستند و همواره قدرت سیاسی دست خودشان است و یک فردِ بیرونی، غیر خودی حساب شده و نمیتواند وارد چرخه قدرت شود؛ مثال بارزش هم حکومتاسلامی و احزاب اصولگرا و اصلاحطلب هستند که جملگی تحت فرمان و نظر رهبری میباشند.
۳- دارایِ سیستم امنیتی – پلیسی فوقالعاده قوی و سری هستند؛ مثال بارزش هم بسیجیان و لباس شخصیهای سید علی خامنهایاند که آزادانه به تفتیش عقاید مردم و بازداشت و برخورد خشونتآمیز با آنان، مشغولند و از حقوق و مزایایِ بالایی نیز برخوردارند.
۴– سلاحهای مورد استفاده حکومت و نیروهایِ امنیتیاش در انحصار خودشان است و یک شهروند معمولی امکان دسترسی به آن سلاحها (چه گرم و چه سرد) را ندارد.
۵- رسانههای جمعی همچون رادیوها، شبکههای تلویزیونی و روزنامهها و مجلات، همگی در انحصار کامل حکومت هستند و باید از فیلترهای متفاوت نظام پیش از انتشار در پیشگاهِ عموم، رد شده و تَن به تیغ سانسور به نفع و صلاح حکومت را بدهند.
۶- اقتصاد مملکت نیز به طور کامل و خصوصی در دستان خودشان قرار دارد و بنیادهای اقتصادی توسط یک یا چند گروه وابسته به حکومت و رهبر آن، اداره میشوند؛ نمونه بارز این مسئله نقش چشمگیر سپاه پاسدارن در اقتصاد ایران و یا دزدیهای میلیاردی مسئولان و خانوادههایشان از سرمایه ملی مردمان ایران زمین است.
علائم تشخیص یک حکومت توتالیتر
۱- بسته شدن روزنامههای منتقد حکومت.
۲- وجود سانسور شدید در تمام ابعاد، از جمله اطلاعات، رسانهها، مطبوعات و کتب.
۳- زندانی شدن افرادی که از حکومت انتقاد میکنند.
۴- پناهندگان سیاسی فراوان در کشورهای دیگر.
۵- اقتصاد دولتمدار.
۶- وجود رهبری مقتدر و اغلب کاریزماتیک در راس حکومت.
۷- شخصیت پرستی (کیش شخصیت)
۸- وجود ایدئولوژی فراگیر رسمی و حکومتی که همه چیز با آن سنجیده میشود.
۹- سرکوب شدن حقوق اقلیتهای سیاسی، مذهبی، قومی.
۱۰- قرار داشتن انحصار رسانههای فراگیر، از جمله رادیو و تلویزیون، در اختیار دولت.
۱۱- دولتی بودن تمام نظامهای ارتباطی، از جمله پست، تلفن و اینترنت.
۱۲- مقدس شماری آرمانهای رسمی حاکمیت.
۱۳- برخورد سبعانه و بی رحمانه با مخالفان حکومت.
۱۴- محدود شدن آزادیهای فردی، به ویژه آزادی بیان.
بُنمایهها:
۱- ویکی پدیا
۲- Civil Liberties
۳– Info please / totalitarianism
۴– Encyclopedia Britannica