گفت‌وگوی نوروزی با شهبانو:
ایران از خاکستر خود برخواهد خاست
شهبانو فرح پهلوی، ملکهٔ پیشین ایران، در گفت‌وگویی نوروزی با رادیو فردا از خاطرهٔ نوروزهای سال‌های زندگی پرفراز و نشیب خود گفته است. از این‌که بهترین نوروز زندگیش زمانی بود که نخستین فرزند خود، رضا، را به دنیا آورد. از نوروزهایی که، حالا در خاطرهٔ شهبانو به تصاویری قدیمی تبدیل‌شده، از روزهایی دور در ۸۰ سال پیش؛ وقتی که فرح کوچک در منزل خانوادهٔ دیبا در خیابان «سزاوار» تهران از بزرگ‌ترهای فامیل عیدی می‌گرفت. عیدی‌ای که شهبانو می‌گوید آن سال‌ها بیشتر اسکناس‌هایی نویی بود که بر روی آن عکسی از یک مرد جوان به چشم می‌خورد: محمدرضا شاه، مردی که قرار بود ۱۵ سال بعد همسر او شود.
اینک و در نوروز ۱۴۰۴ خورشیدی، شهبانو در گفت‌وگویی تلفنی با رادیو فردا از خانه‌اش در پاریس به شوخی می‌گوید: «آن موقع‌ها که هفت‌سین را می‌چیدیم، این‌قدر مواظب [محیط‌زیست] نبودیم و سبزهٔ هفت‌سین را می‌انداختیم در جویباری که از کنار خانه‌مان رد می‌شد». رسمی که شهبانو تعریف می‌کند بعدها در زندگی او به رودخانهٔ «سِن» در پاریس، نیاوران در تهران، رود نیل در مصر و در نهایت به جویباری در کنار خانه‌اش در آمریکا رسید.
ملکه پیشین ایران می‌گوید نخستین خاطرات نوروزی‌اش مربوط به شش‌سالگی اوست، وقتی که فرح کوچک کمک می‌کرد سفرهٔ هفت‌سین را بچینند و از پدر و مادرش عیدی می‌گرفت. شهبانو می‌گوید در سال‌های بعد وقتی که به سنین نوجوانی و جوانی رسید هرگز فکر نمی‌کرد که مرد جوانی که عکسش روی آن اسکناس‌های عیدی بود همسرش شود: «این داستان را برایتان قبلاً گفته بودم. پاریس که در دانشکدهٔ معماری بودیم. در آتلیه‌ای که بودیم ۴۰ تا پسر بودند و شش-هفت تا دختر. وقتی اعلیحضرت جدا شدند از والاحضرت ثریا، پسرهای همکلاسی‌ام به من می‌گفتند “تو بد نیستی، چرا شاه تو را نگیرد؟” و من به آن‌ها می‌گفتم خوب برایش بنویسید که یک چنین کسی هست. آن‌ها می‌گفتند “خوب اگر شاه تو را بگیرد ما را دعوت می‌کنی به جشن عروسی‌تان در ایران؟”» شهبانو می‌گوید بعدها همین‌طور هم شد و در سال ۱۳۳۸ چند نفر از آن همکلاسی‌های دوران دانشجویی را به جشن عروسی‌‌اش با محمدرضا شاه به تهران دعوت کرد.
فرح دیبا که حالا با نام و عنوان «علیاحضرت فرح پهلوی، شهبانوی ایران» شناخته می‌شد، در سال‌های بعد نقش مهمی را در دربار ایران آن روزها بازی کرد. شهبانو خیلی زود تبدیل شد به نمادی از وجه فرهنگی حرکتی نوگرا که دست‌اندرکارانش آرزو داشتند ایران را به سرعت به سطح کشورهای مدرن جهان برساند. او می‌گوید در آن سال‌های پرمشغله هم همیشه مراسم نوروز بخشی از برنامه‌های او در روزهای نخست بهار بود: «یادم هست که البته هفت‌سین را می‌گذاشتیم و افراد و مقام‌های رسمی برای عرض تبریک می‌آمدند؛ و بعد از آن منزلی که در شهر بود، در سعدآباد و بعدها که رفتیم نیاوران شام‌های خانوادگی داشتیم و دورهم جمع می‌شدیم».
شهبانو می‌گوید در آن سال‌ها دیگر او بود که عیدی می‌داد و به‌جز همسرش کمتر از کسی عیدی می‌گرفت. او بی‌درنگ توضیح می‌دهد که البته «عیدی من محبت مردم بود». شهبانو در پاسخ به این پرسش که بهترین نوروز زندگیش چه زمانی بود می‌گوید وقتی که نخستین فرزندش شاهزاده رضا را به دنیا آورد.
سال‌ها به سرعت گذشت و ناآرامی‌های ۱۳۵۷ و آنچه در ایران رخ داد، خانوادهٔ سلطنتی پیشین ایران را به تبعیدی ناخواسته فرستاد. روزهایی بسیار تلخ و دشوار برای خانواده‌ای که حالا هزاران کیلومتر دور از خانه در معرض تهدید ترور و ربودن از سوی عوامل انقلابیون اسلام‌گرایی بود که در تهران به قدرت رسیده بودند. نگرانی از تشدید بیماری شاه و وخامت سلامت او هم شرایط را بدتر می‌کرد. شهبانو دربارهٔ نخستین نوروز بعد از خروجش از ایران می‌گوید: «مشکل بود، حالی که شاه فقید داشتند و اتفاقی که در مملکتمان افتاده بود. ولی [به‌رغم این همه] نوروز را جشن گرفتیم. سبزه درست می‌کردیم، هفت‌سین هم می‌چیدیم».
او تأکید می‌کند که انگیزه‌اش در آن شرایط از برگزاری نوروز این بود که «نمونهٔ فرهنگ و تمدن ایران بود و من همیشه تلاش کردم که با وجود همه مشکلات و گرفتاری‌ها روحیه‌ام را مثبت نگه دارم».
شهبانو تأکید می‌کند که منفی نگه‌داشتن روحیه «به‌جز این‌که خود آدم را از بین ببرد فایده‌ای ندارد و به کسی هم کمک نمی‌کند».
او می‌افزاید در تمام این سال‌های دور از وطن نوروز را برگزار کرده است. به گفته شهبانو، در این سال‌ها بیشتر نوروز را در آمریکا سپری می‌کند، جایی که فرزندان و نوه‌هایش برای دیدار او به خانه‌اش در نزدیکی شهر واشینگتن می‌روند.
حالا و در نوروز ۱۴۰۴، در شرایطی که جهان آبستن تحولات بسیار است و دامنهٔ این رخدادها صدالبته به بسیاری از ایرانیان هم رسیده، شهبانو فرح پهلوی می‌گوید: «به هم‌میهنانم تبریک می‌گویم که با وجود این همه مشکلات و گرفتاری‌ها، خیلی‌هایشان روحیه‌شان را قوی نگه داشته‌اند».
او در پایان تأکید می‌کند: «همان‌طور که همیشه می‌گویم نور بر تاریکی پیروز خواهد شد و ایران از خاکستر خود برخواهد خاست. چیزی که مهم است این است که روحیه‌شان را از دست ندهند».
هومن عسکری
برگرفته از رادیو فردا
