دیروز و فردا‌

دیروز و فردا‌

 

بیشتر بخوانید

 

 

پیشگفتار (چاپ اول)‏

‏ کتاب حاضر از سه رساله مستقل، اما نه‌چندان بی‌ارتباط به هم فراهم آمده است و در ‏طول یک سال، میان ١۳۵۹ و ١۳۶۰/١۹۸١‏‎-‎‏١۹۸۰ نوشته‌شده است. کتاب، یک سفر ‏فکری است به دیروز نه‌چندان دور ایران و فردایی که امید است چندان دور نباشد. ‏بررسی گذشته است برای آنکه نیمه واقعیت‌ها و دروغ‌ها و کلیشه‌ها معنی واقعی آن ‏نپوشاند و بی‌میلی به رویارویی با واقعیات به تکرار اشتباهات نینجامد. اندیشه‌هایی ‏درباره حال و بیشتر، آینده است برای آنکه نخستین وظیفه ما اکنون هرچه بیشتر ‏اندیشیدن است.‏‏

‏ رساله اول به اشتباهات و کوتاهی‌های استراتژی توسعه و پیکار نوسازی ایران در ‏بیست‌وپنج سال آخر دوران پهلوی می‌پردازد، با نگرشی به دهه‌های پیش از آن. ‏این بررسی از دید یک موافق و دست‌ در کار است که بااین‌همه می‌کوشد خیره‎ ‎‏‌کارهای شگرفی که در آن سال‌های بی‌مانند تاریخ ایران انجام گرفت نشود و ضعف‌های ‏اساسی را نیز ببیند. یک انتقاد از خود است بی‌آنکه قصد خوار شمردن و انکار کرده‌های بزرگ در میان باشد. نسل کنونی ایرانیان چه بخواهند و چه نخواهند وامدار آن ‏دورانند و چه بپذیرند و چه نپذیرند باید به آن در کنار دستاوردهای دیگر هفتادوپنج ‏سال گذشته سربلند باشند.‏

این بررسی تندی است فهرست‌وار که نیاز به دسترسی به منابع دارد تا از صورت ‏نمودار گونه کنونیش به درآید و تحلیلی درخور موضوع عرضه دارد. تا آنجا که به‌منظور کتاب مربوط است – کمک به آغاز بحث جدی‌تر و گسترده‌تری درباره ایران ‏پیش از انقلاب و پس‌ازآن – حتی یک بررسی تند نیز به کار خواهد آمد.‏

رساله دوم که بخش بزرگ‌تر کتاب را فرامی‌گیرد «چرا» و «چگونه»ی انقلاب ‏اسلامی را پیش چشم دارد. زمینه‌های تاریخی و فرهنگی انقلاب، تنش‌های میان ‏ناسیونالیسم ایرانی و اسلام و نظریه حکومت شیعه و قدرت حکومتی و واپس‌ماندگی ‏و فراگرد نوسازی بخش اول رساله را می‌پوشاند که شامل طرح یک پژوهش تاریخ ‏فرهنگی نیز هست. در بخش دوم رساله، «چگونه»ی انقلاب با دیدی تحلیلی و نه ‏وقایع نگارانه و با بینشی از درون رویدادها و تقریباً یکسره از دید ایرانی بررسی ‏می‌شود و برخلاف پاره‌ای نظریات به انقلاب به‌عنوان یک بسته سفارشی پستی که ‏از خارج فرستادند نگریسته نشده است. اینکه چگونه رژیم ایران مایه‌های ویرانیش ‏را فراهم آورد شرح داده‌شده است، هرچند سهم بیگانگان نیز ازنظر دور نمانده ‏است.‏‏

‏ سومین رساله یک نقادی تحلیلی و ارزیابی دوباره تاریخ هفتادوپنج سال اخیر ایران ‏است که بخش بزرگ‌تر خودآگاهی سیاسی ایرانیان نسل کنونی را تشکیل می‌دهد. ‏کوشش شده است دور از پیش‌داوری و برکنار از غرض‌های سیاسی و یکسونگری، ‏سهم شایسته دوره‌های تاریخی ایران در آن هفتادوپنج سال شناخته شود – نه بیش و ‏نه کم – و این شناسایی، زمینه‌ای برای یک آشتی با تاریخ گردد تا ازآنجا به یک آشتی ‏معنی‌دار ملی و نه‌تنها شعار آن، برسیم.‏

عناصر زنده و همچنان سودمند این گذشته مشترک به‌عنوان مایه‌هایی برای ‏همفکری کنونی و برنامه سیاسی آینده بازشناسی شده است و سرفصل‌های کلی آن ‏برنامه سیاسی برای آغاز بحث سازنده پیشنهاد گردیده است. پژوهشی است درگذشته برای ساختن آینده‌ای آزاد از برخی جنبه‌های ناپسندتر آن گذشته. تلاشی است ‏برای درآوردن بحث سیاسی از حالت مبادله دشنام‌ها؛ و نزدیک کردن آن‌ها که درواقع ‏به هم نزدیک‌تر از آنند که خود درمی‌یابند.‏

بر هر سه رساله یک نگرش اخلاقی سایه افکنده است. سهم عنصر اخلاقی در ‏حکومت و سیاست جای برجسته‌ای در هر سه رساله دارد. زیرابه اعتقاد این نویسنده ‏‏«پاشنه آشیل» واقعی جامه ایرانی ناتوانی اخلاقی آن بوده است – ناتوانی مردمان از ‏زیستن با خود و حکومت بر خود.‏

در این نوشته هر جا میسر بوده از بردن نام‌ها خودداری شده است زیرا تاریخ اخیر ‏را در مرحله کنونی بهتر است از جنبه‌های شخصی هرچه تهی‌تر کرد. اگر بر سهم ‏کسانی در حوادث اشاره یا تأکیدی شده از ناگزیری بوده است و با رعایت آن مایه ‏میانه‌روی و انصاف که نویسنده در توان خود داشته است.‏

منابع کتاب، آنچه در دسترس بوده ذکرشده است و اگر درجاهایی به سبب اوضاع‌واحوال غیرعادی سه‌ساله گذشته زندگی نویسنده ازدست‌رفته و اشاره به آن‌ها ‏امکان نیافته پوزش خواسته می‌شود. اگر گاه مطالب بیش‌ازاندازه فشرده می‌نماید ‏از سر تنگ حوصله‌گی نبوده است. زمانه تنگ‌شده است و نشان خود را بر همه‌جا ‏نهاده است.‏

د. ه‌.‏

پاریس

مطالب مربوط

مشروطه سنتی ماندگار برای آینده

نگاه از بیرون

لیبرالیسم از کجا آمد

این سایت برای ارائه بهتر خدمات به کاربران خود ، از کوکی‌ها استفاده می‌کند.
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish
اطلاعات بیشتر