نظریه جدید بر اساس مستندات ژنتیک، اکولوژی دیرینه و باستان‌شناسی:
فلات ایران تقاطع حیاتی مهاجرت بشر
پژوهشگران دانشگاه گریفیث استرالیا بر اساس تحقیقات و مستندات مختلف به این فرضیه رسیده‌اند که نیاکان تمامی اهالی اوراسیا (اروپا و آسیا) از ناحیه فلات پارس، یعنی فلات ایران آمده‌اند. با استفاده از شواهد ژنتیک، اکولوژی دیرینه و باستان‌شناسی، محققان این منطقه را به عنوان یک منطقه کلیدی در طول گسترش حضور انسان از آفریقا به اروپا و آسیا (اوراسیا) شناسایی کرده‌اند.
«آفریقا مهد بشریت است». تقریباً همه قبلاً این جمله را شنیده‌اند. اما بعد از مهد چه شد؟ آن‌وقت است که بیشتر مردم پاسخ روشنی ندارند و نه فقط برای ما بلکه برای باستان‌شناسان نیز هنوز خیلی چیزها نامشخص است.
انسان از آفریقا کدام مسیر را به سوی سرزمین‌های دوردست طی کرد؟
یکی از معماهایی که علم هنوز قادر به حل آن نیست، پخش شدن انسان از آفریقا به اروپا و آسیا است. می‌دانیم که چنین اتفاقی روی‌داده. اما اینکه دقیقاً چگونه این مهاجرت اتفاق افتاده هنوز مشخص نیست. آنچه کارشناسان فرض می‌کنند این است که گسترش هوموساپینس از آفریقا به اوراسیا در چندین موج صورت گرفت.
موجی که همه غیرآفریقایی‌های امروزی از آن پدید آمده‌اند، هفتاد تا شصت هزار سال پیش رخ‌داده. با این حال، به نظر می‌رسد استقرار پایدار اوراسیا تنها در حدود چهل‌وپنج هزار سال پیش رخ‌داده باشد. بنابراین یک شکاف زمانی عظیم در حدود بیست هزار سال در این فصل از تاریخ بشر وجود دارد. چه اتفاقی در این مدت افتاده؟ هوموساپینس برای این مدت طولانی کجا بود؟ محققان دانشگاه گریفیث استرالیا به یک نظریه رسیده‌اند.
ظهور یک جمعیت متقاطع
کارشناسان بر اساس شواهد ژنتیک و باستان‌شناسی این فرض را مطرح می‌کنند که جمعیت اوراسیا که اولین جمعیت پایدار (خُرده‌جمعیت) را پس از هفتاد تا شصت هزار سال تشکیل داده‌اند، می‌تواند به عنوان یک جمعیت مرکزی یا اصلی در نظر گرفته شود که از آن چندین موج جمعیت سرچشمه گرفته و جداشده تا در اروپا و آسیا مستقر شوند.
با این حال، این جمعیت مرکزی را نمی‌توان صرفاً به عنوان قبیله‌ای در نظر گرفت که ساکنان شرق و غرب آسیا و اروپا از آن جدا شدند. در عوض، این‌یک سناریوی پیچیده شامل گسترش‌های متعدد و انقراض‌های بومی بوده است. به نظر می‌رسد که این جمعیت مرکزی قبل از پخش شدن بیشتر، برای زمان بسیار طولانی در یک منطقه خاص باقی‌مانده و توسعه‌یافته است. به بیان ساده: هوموساپینس یک توقف نسبتاً طولانی داشت. با این حال، هنوز مشخص نشده که این منطقه که هوموساپینس در آن اسکان‌یافته در کجا واقع‌شده است.
ترکیب مستندات ژنتیک و مدل‌های اکولوژی دیرینه
از آنجا که محل زندگی این جمعیت مرکزی را نمی‌توان از روی بقایای فسیلی و به‌طور مستقیم مشخص کرد، محققان دانشگاه گریفیث مستندات ژنتیک موجود و مدل‌های دیرینه اکولوژی را باهم ترکیب کردند تا نتایج آن را بررسی کنند.
پروفسور پتراگلیا مدیر مرکز پژوهش‌های تاریخ تکامل انسان در دانشگاه گریفیث استرالیا می‌گوید: «مطالعه چندرشته‌ای ما تصویر منسجم‌تری از دوران باستان ارائه می‌دهد و بینش‌هایی را در مورد دوره‌‌ی مورد پرسش که بین پراکنده شدن انسان از آفریقا تا جدا شدن جمعیت‌های اوراسیا وجود دارد ارائه می‌دهد.»
ایران ممکن است مدت‌ها محل زندگی پساآفریقایی‌ها بوده باشد
پژوهشگران دریافته‌اند که کمربند فلات ایران زیستگاه مناسبی برای سکونت انسان در کل دوره شصت هزار تا چهل هزارساله بوده است. در مقایسه با سایر مناطق غربِ آسیا، این منطقه می‌توانست جمعیت بیشتری را در خود جای دهد. این کمربند شامل کویر مرکزی ایران می‌شود که از سواحل جنوبی دریای کاسپین تا رشته‌کوه‌های زاگرس، خلیج‌فارس و بین‌النهرین را در برمی‌گیرد. پژوهشگران همچنین بخش شمال شرقی شبه‌جزیره عربستان را به عنوان مرز جنوبی این منطقه رد نمی‌کنند.
آن‌ها همچنین مشخص کرده‌اند که نزدیک‌ترین مؤلفه ژنتیک به جمعیت مرکزی در بین جمعیت‌های دوران باستان و جدید، در فلات ایران دیده‌شده است.
نیاکان همه اوراسیایی‌های زنده از فلات ایران آمده‌اند
به گفته محققان، اطلاعات به‌دست‌آمده از یافته‌های باستان‌شناسی حاکی از آن است که انسان‌های امروزی برای مدت بسیار طولانی در فلات ایران اسکان داشته‌اند. علاوه بر این، حضور مستندات مربوط به نئاندرتال‌ها در کوه‌های زاگرس تا حداقل چهل هزار سال پیش، احتمال واقعی بودن این فرضیه را تقویت می‌کند که نیاکان تمام اوراسیائی‌های زنده حدود بیست هزار سال در این چهارراه و تقاطع تاریخی زندگی می‌کرده‌اند. آن‌ها با خویشاوندان باستانی ما درآمیخته و در نهایت به جمعیت‌های متفاوتی پراکنده و پخش‌شده‌اند که در آسیا و اروپا و اقیانوسیه و آمریکا سکونت گزیده‌اند.
در این تحقیق همچنین آمده است «این کشف که فلات ایران به عنوان مرکزی برای مهاجرت اولیه انسان‌ها بوده، درهای جدیدی را به روی کاوش‌های باستان‌شناسی گشوده و درک ما را از سفر گونه‌های انسان در سراسر قاره‌های جهان غنی ساخته و بر نقش مرکزی این منطقه در شکل دادن به تاریخ بشر تأکید می‌کند.»
پژوهشگران نتیجه می‌گیرند که این منطقه باید که یک منطقه کلیدی برای تحقیقات باستان‌شناسی آینده باشد.
*منبع: تلویزیون اِم دِ اِر آلمان
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن