انقلاب مشروطیت ایران به قلم بیژن جزنی و به زبان ‏ترکی

مرداد امسال یک صد و هشت سال از استقرار ‏مشروطیت در ایران می‌گذرد؛ رویدادی که نقطه ‏عطفی در تاریخ معاصر ایران بشمار می‌رود و ‏بخشی از اهداف و مطالبات نوین مدنی را برای ‏ایرانیان محقق ساخت و بخشی از آن مطالبات ‏تاکنون به محاق فراموشی و موانع تاریخی و ‏معرفتی رفته است؛ سخن از ماهیت، پیش‌زمینه‌ها ‏و نتایج مشروطیت در ایران فرصت دیگری را ‏می‌طلبد.‏

به مناسبت انتشار کتابی از بیژن جزنی درباره ‏مشروطیت و به زبان ترکی که اولین متن در این ‏مورد در ترکیه بشمار می‌رود، می‌توان به اهمیت ‏دوران‌ساز مشروطیت در تاریخ ایران اشاره کرد و از ‏معرفی کتاب «انقلاب مشروطیت ایران نیروها و ‏هدف‌ها» نوشت. این کتاب با ترجمه رامین جبارلی ‏و تورکان اورمولو و توسط انتشارات کایناک در ‏استانبول با عنوان ‏İRAN MEŞRUTİYET DEVRİMİ ‎Güçler ve Amaçlar(‎‏۱۹۰۶‏‎-‎‏۱۹۱۱‏‎)‎‏ منتشر شده ‏است. متن اصلی آن که پایان‌نامه دانشگاهی بیژن ‏جزنی است، در سال ۱۳۴۱ نوشته شده و با ‏تاخیری ۴۳ ساله (۱۳۸۴) در پاریس توسط سازمان ‏اتحاد فدائیان خلق ایران منتشر شده است.‏

بیژن جزنی در سه فصل اصلی با زیر‌بخش‌هایی از ‏عواملی که منجر به وقوع انقلاب مشروطیت در ‏ایران شد و جریانات و افرادی که در آن شرکت ‏داشتند و نتایجی که در ایران به بار آورد نوشته ‏است. فصل اول با عنوان انقلاب مشروطیت ایران به ‏بررسی عواملی می‌پردازد که منجر به وقوع انقلاب ‏شدند. وی از زمینه‌های تاریخی عصر صفویه و ‏قاجاریه در ارتباط با دیگر کشورهای اروپایی ‏می‌نویسد و شرایط اجتماعی و اقتصادی شهرهای ‏ایران را تحلیل می‌کند. در بخش دیگری از این فصل ‏بیژن جزنی از اقدامات نوگرایانه دوران عباس میرزا- ‏امیرکبیر و سپهسالار می‌نویسد و آن‌ها را در ‏شکل‌گیری انقلاب مشروطیت بررسی می‌کند. در ‏بخش دیگر از اولین جنبش‌های اجتماعی دوران ‏پیشامشروطه سخن رفته است و با گزارشی کوتاه ‏از وضعیت منجر شده به انقلاب مشروطیت در ‏شهرهایی چون تبریز و اصفهان و تهران و چگونگی ‏برخورد دربار و سفارت‌خانه‌ها، فصل اول تمام ‏می‌شود.‏

جزنی در فصل دوم از اهداف و جریانات مشروطیت ‏می‌نویسد. نیروها و گرایشاتی که در دوران ‏مشروطیت فعال بودند از زمینه‌های نوشتاری جزنی ‏در بخش اول این فصل بشمار می‌روند. پایگان دینی ‏و رهیافت دوگانه آنان به مشروطیت در بخش دوم ‏بررسی شده است. بخش دیگری از این فصل به ‏بررسی و کارکرد نیروهای ملی و چپ‌گرایی ‏می‌پردازد که در وقوع انقلاب مشروطیت نقش ‏اساسی داشتند. بخش چهارم هم به بررسی و ‏تحلیل اهداف انقلاب مشروطیت می‌پردازد.‏

فصل سوم را جزنی به روش‌های نیروهای سیاسی ‏در مشروطیت اختصاص داده است. کنش‌های ‏مشروطه‌خواهان و نیروهای سیاسی مخالف آنان ‏موضوع این فصل از کتاب جزنی است. افراد ‏تاثیرگذار، اقدامات انجام گرفته تندروانه و ‏محافظه‌کارانه و سرنوشت اولیه انقلاب مشروطیت ‏در ایران، پایان بخش کتاب بیژن جزنی است.‏

مطالب مربوط

نزول «سازمان مجاهدین خلق» و دگردیسی «حزب چپ ایران»

صدسال اندیشه‌های ایرانی (۲۲) مشروطیت عرفی در پایگان دینی

صد سال اندیشه‌های ایرانی (۱۳)

این سایت برای ارائه بهتر خدمات به کاربران خود ، از کوکی‌ها استفاده می‌کند.
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish
اطلاعات بیشتر